Ośrodek Działań Artystycznych zaprasza na wystawę prezentującą twórczość artystów z partnerskiego miasta Mosonmagyarovar (Węgry).

Fragmenty znad brzegów Lajta

Zbiorowa prezentacja artystów z Mosonmagyaróvár w Piotrkowie Trybunalskim.
Wystawa przygotowywana we współpracy z Museum Hansagi w Mosonmagyarovar.
Kurator wystawy: Zoltán Székely – historyk sztuki, dyrektor Hansagi Museum.
Wystawa towarzyszy obchodom Dni Przyjaźni Polsko-Węgierskiej.

Spotkanie z kuratorem wystawy i artystami:
24 marca 2017, godz. 19:00
ODA, ul. Dąbrowskiego 5

Wystawa otwarta w dniach 18 marca – 2 kwietnia 2017.

Uczestnicy: Anikó Sárközi – malarstwo, Zoltán Sipeki – malarstwo na szkle, György Varga – malarstwo, rękodzieło artystyczne, László Ezékiel Vecsei – malarstwo, Judit Mile-Tóth – projektowanie biżuterii, Péter Pál Matusz – obiekt, multimedia, Endre Karczagi – malarstwo, Benő Benjámin Kelemen – multimedia, Anita Hatanek – grafika, Gábor Heintz – malarstwo, Boglárka Balogh – malarstwo, Judit Bernáth – tkanina artystyczna, Edit Glázer-Kozma – malarstwo, István Halmi- Horváth – grafika, multimedia, Szabina Gollowitzer – grafika.

Fragmenty znad brzegów rzeki Lajta
Wystawa zbiorowa artystów z Mosonmagyaróvár w Piotrkowie Trybunalskim

Leżące nad brzegiem cicho toczącej swoje wody rzeki Lajta miasto Zachodnich Węgier, Mosonmagyaróvár, jest naturalnym centrum mniejszego regionu. Nie tylko dzięki swojej roli instytucjonalnej, gospodarczej i usługowej, ale i w znaczeniu kulturalnym.
Bogate i wielopłaszczyznowe życie artystyczne miasta zaczęło kształtować się w drugiej połowie XX wieku. O miejscowych malarzach, rzeźbiarzach z poprzednich okresów, stuleci wiemy niewiele: freski i ołtarze kościołów, galeria portretów w ratuszu, jak również portrety zdobiące domy mieszkańców to również dzieła artystów zapraszanych z innych miast – często z Wiednia, stolicy cesarstwa. Jedyny wyjątek stanowi dzieło życia Jánosa Szále (1810-1870), który w drugim-trzecim kwartale XIX wieku uwieczniał na płótnie krajobrazy Óvár i Zachodniej Panonii. Wśród artystów przełomu XIX i XX wieku należy wskazać szczególnie Gábora Modrovicha (1865-1918), który, w stylu przyswojonym na Akademii monachijskiej, malował portrety, sceny rodzajowe i sceny mitologiczne. Zarówno Szále, jak i Modrovich zajmowali się malarstwem amatorsko sięgali po pędzel dla przyjemności, na co pozwalało im ich szlacheckie pochodzenie, posiadłości i zajmowana pozycja.
Już po II wojnie światowej, w 1947 roku do Mosonmagyaróvár przeprowadził się István Tallós-Prohászka (1896-1974), który nie tylko tworzył znaczące dzieła jako malarz, ale i otworzył drogę kariery artystycznej dla wielu talentów jako pedagog. Wpływ jego malarstwa opierającego się na zasadzie „látványelvűség” – [wpływu obserwacji i intuicji na proces twórczy] – jeszcze dziś widoczny jest w dziełach jego ówczesnych uczniów. Jego pamięć pielęgnowana jest od 2000 roku przez Tallós-Prohászka István Művészeti Egyesület [Stowarzyszenie Artystyczne im. Istvána Tallós-Prohászka], które ponadto organizuje również regularnie wystawy dzieł swoich członków.
Atmosfera wolności, powstająca w ślad za zmianą systemu w 1989 roku, przyniosła punkt zwrotny w życiu artystycznym Mosonmagyaróvár i otworzyła drogę do samoorganizowania się artystów. Od tej pory różne, działające dłużej lub krócej stowarzyszenia, wciąż pełnią ważną rolę w podtrzymywaniu pulsującego życia kulturalnego miasta, organizując obozy artystyczne, nawiązując kontakty w kraju i zagranicą. Listę otwiera Mosonmagyaróvári Alkotók Közössége (MAK) [Wspólnota Twórców Mosonmagyaróvár] utworzona w 1992 roku, która działała przez okrągłe dziesięć lat. Stowarzyszenie to utworzyli wspólnie artysta sztuki użytkowej, malarz, grafik i fotograf, i miało ono wartość modelową również dla przyszłych pokoleń: w ramach stuk wizualnych, różne gałęzie sztuki występowały razem. Podczas, gdy MAK gromadziła twórców lokalnych, utworzone w 1998 Art Flexum Nemzetközi Művésztelep [Międzynarodowe Warsztaty Artystyczne Art Flexum] i wyrosłe z nich, powstałe w 2003 roku Art Flexum Művészeti Társaság [Towarzystwo Sztuk Pięknych Art Flexum] (nazwa odwołuje się do rzymskiej nazwy miasta, Ad Flexum) gromadziło artystów na poziomie regionalnym. Twórcy z Mosonmagyaróvár i sąsiedniego większego miasta, Győr, tworzyli kręgosłup Towarzystwa, do którego okazjonalnie przyłączali się również mistrzowie austriaccy, słowaccy i węgierscy mieszkający na Słowacji. Organizowane corocznie wspólne prezentacje, jak również organizowane każdego lata obozy artystyczne również zapewniają Towarzystwu szczególną rolę w życiu kulturalnym obszaru. W 2009 ponownie zaczęła działać Kortárs Művészeti Panoráma [Panorama Sztuki Współczesnej] (KOMP), która stworzyła most pomiędzy twórcami lokalnymi i pochodzącymi z przygranicznych miast sąsiedniej Słowacji przy wsparciu zainteresowanych samorządów lokalnych: po obu stronach granicy organizowane są doroczne wystawy gościnne.
Oprócz corocznych wystaw organizowanych przez wyżej wymienione organizacje, wymienić należy również Moson Megyei Tárlat [Wystawa Komitetu Moson], która od 2012 roku corocznie zapewnia możliwość prezentacji w Muzeum Hansági twórcom z regionu zajmującym się sztuką piękna i użytkową, niezależnie od ich wykształcenia kierunkowego i wykonywanego zawodu.
Prezentowana tu wystawa nie jest przedsięwzięciem przedstawiającym zasygnalizowaną wcześniej pełnię różnorodnego i bogatego życia artystycznego. Z jej charakteru wynika, że obraz, który prezentujemy publiczności Piotrkowa Trybunalskiego, może być tylko fragmentaryczny.
Jednym z intelektualnych doświadczeń determinujących XX wiek było rozpadnięcie się na kawałki świata, wobec którego zakładano, że jest zdrową całością. W jednolitej konstrukcji pojęcia sztuki również pojawiły się pęknięcia, a potem zostało ono praktycznie rozsadzone przez rewolucję artystyczną rozwijającą się w ślad za progresywnymi eksperymentami. Ten pofragmentowany stan okazał się trwały, i determinuje on również scenę artystyczną naszych czasów. Równolegle istnieją obok siebie najróżnorodniejsze dążenia, które różnią się od siebie ostro zarówno co do narzędzi, wykorzystania materiałów, kultury formy, pojmowania sztuki, jak i widzenia świata.
Przedstawiamy tutaj szesnastu twórców – malarzy, grafików i artystów sztuki użytkowej: ich prace obejmują najszerszy możliwy horyzont koncepcji artystycznych, gatunków i technik. Część wspólna, która ich łączy, to badanie nowych form artystycznych wypowiedzi, przy pomocy których mówią o człowieku i o świecie układając codzienne doświadczenia w nowe, często niezwykłe zależności. Jednakże tu podobieństwo się kończy. Jeżeli przejrzymy wszystkie ich prace, natychmiast rzuca się w oczy różnorodność wybieranych dróg. Tradycyjna budowa obrazu i nowa wizualność wykształcona przez mass media; ekspresyjność i geometryczna logika; malowniczość i czystość obrazu; tradycja i innowacja; naukowe metody badawcze i podejście medytacyjne: to tylko kilka antynomii, które ma opisać różnorodność prezentowanego materiału.
Tak więc, artyści, których prace prezentujemy, nie tworzą jednolitej, zamkniętej społeczności, nie mają wspólnej wizji artystycznej, i nie podążają tą samą drogą. Jednak wspólne jest dla nich to, że dzięki swoim pracom oferują nam widzom, doświadczenia, dzięki którym – jak definiuje to Hans-Georg Gadamer – możemy uzyskać „daleko działającą wiedzę” i ostatecznie „zrozumieć siebie samych”.

Zoltán Székely
historyk sztuki